جمع جزء ﷼0
مطالب مرتبط
کنترل کیفیت (Quality Control یا QC) فرآیندی است نظام‌مند که برای بررسی، ارزیابی و اطمینان از تطابق محصولات یا خدمات با استانداردهای از پیش تعیین‌شده به کار می‌رود. این فرآیند یکی از پایه‌های اصلی در تضمین رضایت مشتری، کاهش هزینه‌های ناشی از خطا و افزایش بهره‌وری سازمان است. در واقع، کنترل کیفیت همان ابزاری است که جلوی تولید محصول معیوب را می‌گیرد و در عین حال کیفیت نهایی را ارتقا می‌دهد. در صنایع مدرن، مخصوصاً صنایعی که با دقت بالا سر و کار دارند، کنترل کیفیت بدون بهره‌گیری از فناوری‌های نوین امکان‌پذیر نیست. یکی از این فناوری‌ها، بینایی ماشین (Machine Vision) است که در سال‌های اخیر نقش مهمی در اتوماسیون و ارتقای دقت کنترل کیفی ایفا کرده است. در ادامه با ما در سایت بینا صنعت با ما همراه باشید.
شغل کنترل کیفیت یکی از مهم‌ترین نقش‌ها در ساختار صنعتی و تولیدی است. فردی که در این جایگاه قرار می‌گیرد، مسئول بررسی کیفیت مواد اولیه، فرآیندهای تولید و محصولات نهایی است. او باید انطباق تولید با استانداردهای داخلی یا بین‌المللی (مثل ISO 9001 یا ISO 13485) را بررسی کرده و در صورت وجود انحراف، گزارش دهد یا اقدام اصلاحی پیشنهاد کند.
در شرکت‌هایی مانند بینا صنعت که از تکنولوژی بینایی ماشین برای پایش خودکار کیفیت استفاده می‌شود، کارشناسان کنترل کیفیت باید به نرم‌افزارهای پردازش تصویر، کالیبراسیون دوربین‌های صنعتی و تحلیل داده نیز مسلط باشند.
کنترل کوالیتی معمولاً به یکی از دو شکل انجام می‌شود:
۱. بازرسی پایانی: بررسی محصول پس از اتمام تولید
۲. کنترل در حین فرآیند: نظارت هم‌زمان با تولید برای اصلاح سریع خطاها
فرآیند کنترل کیفیت شامل مراحل زیر است:
در خطوط تولید پیشرفته، این فرآیندها به صورت خودکار و بلادرنگ توسط سیستم‌های بینایی ماشین انجام می‌شوند. این سیستم‌ها با دوربین‌های صنعتی و الگوریتم‌های پردازش تصویر، نقص‌های بسیار ریز را هم شناسایی می‌کنند و سرعت و دقت کنترل کیفیت را چندین برابر افزایش می‌دهند.
مطالب مرتبط: اصول کنترل کیفیت
مفهوم کنترل کیفیت به شکل سنتی از گذشته‌های دور وجود داشته اما شکل علمی و صنعتی آن در قرن بیستم توسعه یافته است.
در دهه ۱۹۲۰، والتر شوهارت پایه‌گذار کنترل کیفیت آماری شد. پس از جنگ جهانی دوم، ویلیام دمینگ با ورود به ژاپن و معرفی کنترل آماری و بهبود مستمر، تحولی عظیم در صنایع ایجاد کرد. شرکت‌های ژاپنی مانند تویوتا با بهره‌گیری از این روش‌ها توانستند به کیفیت بالا و رضایت جهانی برسند.
امروزه، کنترل کیفیت تنها به استفاده از نمودارها یا بازرسی بصری محدود نیست، بلکه با ورود فناوری‌هایی مانند بینایی ماشین، اینترنت اشیا صنعتی و هوش مصنوعی، تبدیل به بخشی هوشمند از خط تولید شده است.
در صنعت، روش‌های متنوعی برای کنترل کوالیتی وجود دارد که بسته به نوع محصول، حساسیت تولید و هزینه قابل اجرا هستند:
در این روش، تمام محصولات تولیدی یک‌به‌یک بررسی می‌شوند. این روش دقت بالایی دارد اما بسیار زمان‌بر و هزینه‌بر است. با کمک بینایی ماشین، می‌توان این بازرسی را بدون دخالت انسان و با سرعت بالا انجام داد.
در این روش، تعداد محدودی از محصولات به‌صورت تصادفی بررسی می‌شوند. اگر نمونه‌ها سالم باشند، بقیه دسته نیز پذیرفته می‌شود. این روش رایج‌ترین روش در تولید انبوه است.
یکی از ابزارهای آماری رایج در کنترل کیفیت، نمودار X-Bar است که میانگین متغیرهای کوالیتی (مثل طول، وزن یا ضخامت) را در طول زمان بررسی می‌کند. این نمودار کمک می‌کند تا نوسانات غیرطبیعی فرآیند شناسایی شده و اقدامات اصلاحی صورت گیرد.
روش تاگوچی یک متد طراحی آزمایش‌ها برای بهینه‌سازی کیفیت محصول است. این روش به دنبال کاهش حساسیت محصولات نسبت به عوامل خارجی است و کیفیت را از مرحله طراحی تضمین می‌کند.
برای محصولات حساس یا گران‌قیمت، روش‌های غیرمخرب مانند تست فراصوت، اشعه X یا سیستم‌های بینایی ماشین به کار می‌روند تا بدون آسیب به محصول، کیفیت آن ارزیابی شود.
سیستم‌های بینایی ماشین با استفاده از دوربین‌های صنعتی، نورپردازی کنترل‌شده و الگوریتم‌های پردازش تصویر، امکان شناسایی نقص‌ها را با دقت میلی‌متری فراهم می‌کنند. این سیستم‌ها به‌ویژه برای بررسی سطح، اندازه‌گیری دقیق ابعاد، تشخیص انحراف شکل، بررسی لیبل و بسته‌بندی و حتی شمارش قطعات کاربرد دارند.
در شرکت بینا صنعت، این فناوری به‌صورت تخصصی توسعه داده شده تا پاسخگوی نیازهای صنایع مختلف مانند بسته‌بندی، مواد غذایی، خودروسازی، نساجی و بیوتکنولوژی باشد.
بیوتکنولوژی یکی از حساس‌ترین و پیچیده‌ترین حوزه‌های صنعتی امروز است. در این صنعت، محصولات اغلب حاصل واکنش‌های زیستی، فرآیندهای تخمیر، یا مهندسی ژنتیک هستند و حتی کوچک‌ترین آلودگی، انحراف یا خطا می‌تواند منجر به از بین رفتن کل محصول شود. به همین دلیل، کنترل کیفیت در بیوتکنولوژی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
QC در این حوزه، شامل آزمایش‌های میکروبی، تست‌های شیمیایی، کنترل فرآیندهای تولید و پایش مستمر تجهیزات است. همچنین بررسی صحت برچسب‌گذاری، شرایط نگهداری، و بسته‌بندی نیز جزو مراحل اساسی محسوب می‌شود. در برخی کارخانه‌ها، برای بازرسی دقیق ظروف، بطری‌ها و آمپول‌ها از بینایی ماشین استفاده می‌شود تا ذرات معلق یا نقص‌های بسته‌بندی به صورت اتومات و بدون دخالت انسانی شناسایی شود.
مطالب مرتبط: مراحل کنترل کیفیت در کارخانه
چندین عامل مهم بر موفقیت یا شکست سیستم کنترل کیفیت</strong> تأثیر دارند:
سیستم‌های مدیریت کوالیتی، چارچوبی سازمان‌یافته برای تعریف، کنترل و بهبود فرآیندها ارائه می‌دهند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
متداول‌ترین استاندارد بین‌المللی برای مدیریت کیفیت. بر مشتری‌مداری، فرآیندمحوری، و بهبود مستمر تمرکز دارد.
رویکردی فرهنگی و سازمانی برای درگیر کردن همه افراد در ارتقای کیفیت. این سیستم فراتر از ابزار است؛ یک فلسفه کاری است.
سیستمی داده‌محور برای کاهش انحرافات و خطاها در فرآیند تولید. از متدهای آماری پیشرفته برای بهبود فرآیند استفاده می‌کند.
استانداردی الزامی در صنایع دارویی و غذایی که به جزئیات دقیق فرآیندهای تولید، کنترل و مستندسازی توجه دارد.
سیستمی برای شناسایی و کنترل خطرات بهداشتی در صنایع غذایی. تمرکز آن روی پیشگیری از آلودگی‌های میکروبی، فیزیکی یا شیمیایی است.
در بسیاری از سیستم‌های QMS، استفاده از فناوری‌هایی مانند بینایی ماشین به‌عنوان ابزار کنترل کیفی هوشمند، نه‌تنها کوالیتی را تضمین می‌کند، بلکه روند بازرسی را سریع‌تر و قابل‌اطمینان‌تر می‌سازد.
مطالب مرتبط: تشخیص رفتار انسان
حرف آخر
در دنیای رقابتی امروز، کیفیت محصول دیگر یک امتیاز اضافه نیست؛ بلکه یک الزام حیاتی برای بقا و رشد کسب‌وکار است. اجرای مؤثر <strong>کنترل کیفیت و پیاده‌سازی صحیح <strong>سیستم‌های مدیریت کیفیت</strong> می‌تواند موجب کاهش خطا، افزایش اعتماد مشتری، کاهش دوباره‌کاری، و بهبود برند سازمان شود.
با پیشرفت فناوری، ابزارهایی مانند بینایی ماشین به شرکت‌ها این امکان را می‌دهند که کنترل کیفیت را با دقت بالا و هزینه کمتر انجام دهند. شرکت‌هایی مانند بینا صنعت با طراحی و تولید سیستم‌های بینایی ماشین، نقش کلیدی در هوشمندسازی در صنایع ایفا می‌کنند و به ارتقای سطح استانداردها کمک می‌کنند.
